Kadınlar kariyer hedefleri, uygun eş bulamama ya da maddi sıkıntılar nedeniyle yaşamlarının ilerleyen dönemlerinde hamile kalmayı seçebilirler. Ancak üreme sistemlerinin yaşla birlikte dejenere olması bu durumu kadınlar için zorlaştırabilir. İşte tam olarak bunun için yumurta dondurma işlemi düşünülebilir. Bu yazımızda yumurta dondurma işleminin ne olduğuna, prosedürlerine ve yan etkilerine değineceğiz.
İlerleyen yaş faktörü kadınların doğurganlık potansiyelini büyük ölçüde etkilemektedir. Yaş ilerledikçe kadınların yumurta sayıları ve kaliteleri büyük oranda azalmaktadır. Bu nedenle çocuk sahibi olmak isteyen kadınlar kendilerini zaman zaman kısıtlanmış hissedebilirler. Ancak yumurta dondurma işlemi ile kadınlar çocuk sahibi olmak için kendilerine bir B planı hazırlama fırsatını elde etmektedir.
Yumurta (Over) rezervi nedir?
Yumurta rezervi, kadınların yumurtalıklarında bulunan foliküllerin sayısı ve kalitesi anlamına gelmektedir [1]. Yumurta rezervindeki folikül sayısı ne kadar fazla ve doğurganlığa elverişli ise gebe kalma olasılığı o kadar yüksektir. Yaş ilerledikçe folikül sayılarında azalmalar gözlemlenir. Böylece gebelik ihtimali zaman içerisinde azalır. Ancak yumurtalık rezervinin azalmasında tek neden yaş ilerlemesi değildir. Yumurtalık rezervindeki folikül sayısının azalmasına sebep olan diğer faktörler şu şekilde sıralanabilir [1]:
Sigara Kullanımı
Obezite
Kişinin tıbbi öyküsünde yumurtalık ya da kist ameliyatı var ise
Erken Menopoz
Kemoterapi
Bağışıklı sistemi ile ilişkili ortaya çıkan hastalıklar
Genetik Abnormaliteler
Radyasyon Terapisi
Yumurta rezervinin değerlendirilmesi için uygulanan çeşitli testler ve yöntemler vardır. Süreç ve testlerin uygulanma prosedürleri hakkında doktorunuzdan detaylı bir bilgilendirme almalısınız. Aşağıdaki listede bu testlere şu şekilde yer verilmiştir [1];
FSH (Folikül Uyarıcı Hormon) ve LH (Luteinizan Hormon) Ölçümü
E2 (Estradiol) Ölçümü
(P) Progesteron Ölçümü
İnhibin B Seviyesi
AMH (Anti Müllerian Hormon)
Transvajinal Ultrasonografi
Clomiphene citrate challenge test (CCCT)
Yumurta dondurma işlemi nedir?
Yumurta dondurma işlemi kadınların gelecekte hamile kalma ihtimallerini arttıran bilimsel bir yöntemdir. Yumurtalıklardan dışarı atılan yumurtanın belli işlemlerden geçip dondurularak depolanması anlamına gelmektedir [2]. Kişinin isteği üzerine dondurulan yumurta hazır hale getirilir ve laboratuvar ortamında uygun bir sperm ile döllenmesi gerçekleştirilir [2]. Döllenen yumurta hücresi daha sonra rahme geri yerleştirilir [2].
2014 yılında Türkiye Üreme Sağlığı ve İnfertilite Derneği (TSRM) tarafından hazırlanan yönetmelikte yumurta dondurma işlemi yasal hale getirildi. Ancak bu işlemin gerçekleştirilmesi için kadınların evli ya da sağlık sorunu olması koşulu öne sürüldü.
Yumurta dondurma işlem süreci nasıl ilerliyor?
Yumurta dondurma işlemi gerçekleştirilmeden önce kişinin doktor kontrolünden geçmesi gerekmektedir. Doktor kontrolü altında çeşitli kan tahlilleri yapılır. Aynı zamanda ultrason yardımıyla kişinin hormon seviyesi kontrol edilir. Bu süreçte uygulanan test ve yöntemler sayesinde kişinin rahimdeki folikül sayıları, bulaşıcı cinsel bir hastalığa sahip olup olmadığı ve yumurtalık gelişimi hakkında ön bilgi edinilir [2].
Kan tahlilleri ve uygulanan yöntemler sonucunda yumurta dondurma işlemi başlatılır. Yumurtalıkları stimüle ederek çok sayıda yumurta elde edebilmek için kişinin kendisine iğne tedavisi uygulanır [2]. Yumurta dondurma işlemini uygulamaya karar veren kadın doktorun belirlediği dozda iğneleri yapmaya başlar [2]. Yumurtalıkları aktive etme sürecinde kişi üç dört günde bir doktor kontrolü görür [2]. Böylece yumurtaların gelişimi dikkatli bir şekilde gözlemlenebilir.
Yaklaşık 10-14 gün sonra foliküller yumurta bırakmaya hazır hale gelir ve kişiye bir çatlama iğnesi yapılır [2]. Bu işlemden sonra kişi hafif anestezi altındayken yumurtalar toplanır [2]. Eğer kişinin yumurta sayısı azsa, bu işlemin defalarca tekrarlanması gerekebilir. Operasyondan sonra kramplar oluşabilir. Yumurtalar alındıktan sonra laboratuvar ortamında sıfırın altındaki derecelerde dondurulur ve gelecek kullanım için depolanırlar [2].
Gebe kalmaya karar veren kişi istediği zaman yumurtalar hazır hale getirilir. Laboratuvar ortamında yumurta ve sperm döllenir. Döllenen yumurta hücresi daha sonra rahme geri yerleştirilir.
Kaç yaşında yumurta dondurulmalı?
Amerikan Üreme Tıbbı Derneği tarafından yumurta dondurma işlemi için folikül miktarının fazlalığı ve yumurtaların doğurganlığa elverişli olması nedeniyle 20-30 yaş aralığı ideal olarak değerlendirilmektedir [3, 4]. Yaş ilerledikçe folikül sayılarında azalma ve yumurtaların kalitelerinde düşüş yaşandığı için 38 yaş üstü için çoğunlukla önerilmemektedir [3]. 38 yaşından önce bu işlemi yaptırmakta fayda var. Böylece doğurganlığı kaybetme riski bir noktada elimine edilmiş olur.
Yumurta dondurma işleminin yan etkileri nelerdir?
Yumurta dondurma işlemi öncesinde uygulanan hormon tedavisi sebebiyle bazı kadınlar hormonal dengesizlik sorunları yaşayabilir. Ancak operasyon sonrası genellikle kadınlar günlük yaşantılarına devam edebilmektedirler. Gözlemlenen bazı yan etkiler şu şekilde sıralanabilir [2]:
Ödem
Kilo Alımı
Duygudurumu Değişiklikleri
Baş Ağrısı
Kramp
Yumurta dondurma işlemi kadınların doğurganlık potansiyellerini koruyabilme fırsatı sağlamaktadır. Çeşitli sağlık sorunları ve ileri yaş sebebiyle kadınlar gebelik konusunda karşılaşabilecekleri riskleri bu yöntem ile azaltabilirler. Ancak bu yöntem gebeliği kesinlikle garantileyen bir yöntem olarak algılanmamalıdır. Birçok basamaktan meydana gelen bu işlem kesinlikle doktor tavsiyesi altında gerçekleştirilmelidir. Yumurta dondurma işlemi hakkında daha detaylı bilgiler edinmek için lütfen doktorunuza danışın.
Kaynaklar